Historie van de kerk

Geschiedenis

Midden in Kolham staat de witgepleisterde kerk met donkerrode dakruiter. Boven de donkerrode ingangsdeur van de kerk prijkt het wapen van de provincie Groningen en daaronder het jaartal 1641. Dit herinnert aan de stichtingsgeschiedenis van de kerk. Volgens een acte uit het jaar 1422 had de provincie zich verplicht om alle kosten aan de kerk van Kolham voor haar rekening te nemen. Waarschijnlijk is eerst geprobeerd de eerdere dertiende eeuwse kerk te verbouwen maar uiteindelijk bleek in 1641 dat de kerk ‘niet gerepareerd maar geheel hermaakt’ en dus nieuw gebouwd werd. Onder de vroegere pastorie zaten grote kelders die herinneren aan een bierbrouwerij die hier voor 1829 gehuisvest was en die waarschijnlijk ooit gesticht was door het klooster waartoe de kerk behoorde. Kolham, vroeger Colham, De Ham of Hemmenis genoemd, was in 1266 al een parochie.

Met de Reductie van Groningen in 1594 kwam het collatierecht, zeggenschap over de kerk en het recht om predikanten te benoemen, volledig bij de provincie te liggen. In 1694 werden deze rechten verkocht aan Henric Piccardt, sinds 1680 de eigenaar van de Fraeylemaborg in Slochteren. Wegens financiële problemen verkocht de familie Piccardt een eeuw later de verwaarloosde borg en alle rechten aan Hendrik de Sandra Veldtman (1756-1816).

In en om de kerk van Kolham zijn er nog verschillende zaken die herinneren aan de banden die beide families met de kerk hadden. Zo staat op de kerk een windvaan met een haan waarin een adelaarspoot is uitgebeeld, symbool van het wapen van Piccardt. In de kerk ligt een zerk met wapen van dominee Gualtherus Piccardt, neef van Henric, gestorven in 1742.De Sandra Veldtman kocht in 1781 een zilveren avondmaalsschotel ‘ten dienste der hervormde gemeente te Colham’. In 1808 werd de kerk gerestaureerd. De klokkenstoel op het kerkhof werd verwijderd en op de kerk werd een dakruiter geplaats met daarin een klok met de tekst: ‘VERNIEUWD TOEN H. DE SANDRA VELDTMAN, HEER VAN SLOCHTEREN, COLHAM, ETC. ETC., UNICUS COLLATOR, R. A. VAN SWINDEREN EN H. I. COCK KERKVOOGDEN WAREN TE COLHAM DOOR ANDRIES HEERES VAN BERGEN ANNO 1808’. Deze klok werd in de Tweede Wereldoorlog door de Duitsers gevorderd en is helaas niet teruggekeerd. In 1948 kreeg de kerk een nieuwe gegoten klok.

Tot 1976 stond in het koor van de kerk een dubbele herenbank met overhuiving op twee dunne zuilen. Op de luifel stond het wapenschild van Hendrik de Sandra Veldtman en zijn vrouw Adelgonda Christina Wolthers. In 1976 werd de kerk opnieuw ingericht. De kerkvoogdij vroeg de familie Thomassen à Thuessink van der Hoop van Slochteren, erfgenaam en officieel eigenaar van de herenbank, toestemming om de bank te verplaatsen van het koor naar de noordmuur tegenover de preekstoel. Een dichtbij wonend familielid gaf echter geen toestemming en liet in een onbewaakt ogenblik de bank uit de kerk verwijderen. Twintig jaar later werd de bank weer aan de kerk -tegen vergoeding- aangeboden. De kerk had toen geen belangstelling meer. De bank werd uiteindelijk tot brandhout gedegradeerd. De kerk heeft in 2002 een replica van de herenbank laten maken met op de huif het wapen van de provincie Groningen en daarboven de tekst: ‘Soli Deo Gloria’, een godsdienstige tekst boven een wereldlijk wapen.